اختلال تفکر، یکی از مباحث مطرح در آسیبشناسی روانی در علم روانشناسی بوده و به معنای نوعی اختلال در فرایند تفکر است. تفکر، جریان هدفدار عقاید، نمادها و تداعیها که در مقابل یک مساله یا کار شروع شده و به نتیجهای واقعگرایانه منتج میشود. توالی منطقی این جریان حاکی از طبیعی بودن تفکر است. انحرافهای گاه به گاه از منطق که لغزشهای فرویدی نیز خوانده میشود، جزئی از تفکر نرمال خوانده میشود.
به طور کلی جریان تفکر را می توان اینگونه تعریف کرد؛ تفکر متشکل از فعالیت های فکری در سطح گسترده می باشد که شامل فعالیت هایی مانند به خاطر آوردن موضوعی، تداعی آزاد، خیال های واهی، تخیل و رویاهایی که در زمان بیداری اتفاق میافتد که استدلال و حل مسائله نیز جزعی از آن است. گاهی ممکن است که در جریان تفکر اختلالاتی به وجود بیاید. به این اختلال ها، اختلالات تفکر گفته می شود. این اختلال می توانند آسیب های جدی به زندگی افراد وارد کنند به همین دلیل درمان اختلال تفکر بسیار مهم و پر اهمیت است. درمان اختلال تفکر بهتر است زیر نظر روانپزشک و روانشناس بالینی انجام شود. اختلال فکر به خودی خود یک تشخیص خاص نیست، بلکه اصطلاحی است که برای توصیف نوع اختلال شناختی به کار میرود که بر توانایی فرد در ایجاد گفتار، نوشتار و رفتار منطقی تأثیر میگذارد.
یک اختلال فکر باعث اختلال در روند تفکر فرد میشود. این یک اختلال در سازمان و بیان اندیشه است، که باعث گفتار و رفتار نامفهوم، غیر منطقی یا مشکل ساز میشود. اختلالات فکری اغلب در اسکیزوفرنی، اختلال دو قطبی، اوتیسم، اختلال کمبود توجه و سایر بیماریهای روانی جدی مشاهده میشود.
علائم اختلال تفکر
- یک اختلال تفکر با تفکر بینظم مشخص میشود که در گفتار و نوشتن عجیب و غریب تجلی پیدا میکند.
- موارد زیر علائم دیگر یک اختلال فکر است:
- اعتقادات معمول: با این باور که افکار شخص برداشته شده است.
گفتار غیر متعارف: استفاده از کلمات به روشهای غیرمعمول یا عجیب و غریب. - گفتار تحت فشار: رمز گشایی سریع، دشوار است.
- گفتار غیرمستقیم: کلمات نامربوط را با هم جمع میکنیم و باعث ایجاد احساسات و حوصله میشوند. به این کلمه سالاد نیز گفته میشود.
- گفتار آشفتگی: مشکل در ماندن در موضوع به دلیل حواس پرتی در نزدیکی یا قطع شدن مکرر در قطار فکر.
- گفتار مماسور: پاسخ دادن به سؤالات با گفتار که از موضوعی دور است یا بی ربط است.
- پرواز ایدهها: جابجایی سریع بین مباحث در حین مکالمات.
- گفتار محرمانه: استفاده از گفتار بیش از حد غیرمستقیم که هرگز به نتیجه نمیرسد.
- فقر گفتار: گفتار محدود، بسیار مبهم.
- پایداری: تکرار بیش از حد کلمات یا ایدهها.
تشخیص اختلال شخصیت تفکر
- اختلال تفکر، اغلب در آسیبهای مغزی و سایکوزها مشاهده میشود، اما ممکن است علائمی همچون پرش افکار در بیماران مانیک نیز مشاهده شود.
- اختلال در تفکر، معمولا از طریق اختلالاتی که در تکلم یا نوشتن نمودار میشود، تشخیص داده میشود.
درمان اختلال تفکر
- درمان اختلال تفکر بسیار مهم و در عین حال دشوار می باشد و زمان زیادی را باید به آن اختصاص داد. این درمان ها بیشتر دارویی می باشند اما این دارو درمانی باید با جلسات رواندرمانی توسط روانشناسی بالینی مرکز مشاوره نیز همراه باشد.
- درمان اختلالات فکری شامل درمان بیماری زمینهای است. فرد مبتلا به اختلال فکر ممکن است بسته به آنچه باعث ایجاد اختلال فکر است، با داروها درمان شود. درمان اغلب شامل موارد زیر است:
- روان درمانی:
- روان درمانی نیز برای درمان بیماریهای روانی اساسی درگیر در اختلالات تفکر بسیار مفید است.
- درمان شناختی رفتاری میتواند به فرد کمک کند افکار غیر واقعی را تشخیص دهد و یاد بگیرد که افراد را با افکار واقع گرایانهتر جایگزین کند.
- دارو درمانی:
- داروهای ضد روان پریشی سنتی: به این داروها که با بستن گیرنده دوپامین اثر خود را اعمال می کنند نورولپتیک نیز
می گویند. داروهای این دسته عبارتند از: - کلرپرومازین=تورسین / فلوفنازین=پرولیکسین / هالوپریدول= هالدول / لاکسپین=اوکسیلاپین / پرفنازین=تریلافون / تیوریدازین=ملاریل / تیوتیکسن=ناوان / تری فلوپرازین
- داروهای ضد روان پریشی آتیپیکال: این داروها نسبت به گروه قبلی عوارض کمتری دارند. همچنین نتیجه درمانی بهتری هم خواهند داشت. این داروها گیرنده های دوپامین و سروتونین را می بندند و مسدود می کنند. داروهایی که در این گروه از داروهای درمان اختلال تفکر قرار می گیرند عبارتند از:
- آریپیپرازول / آریپیپرازول لاروکسیل / آسناپین / برکسپیپرازول / کاریپرازین / کلوزاپین / ایلوپریدون / لوراسیدون / پالیپریدون
- پالیپریدون پالمیتات / کوئتیاپین، ریسپریدون، الانزاپین / زیپرازیدون
- سایر داروهای درمان اختلال تفکر و هذیان: یکی از راه حل های درمانی و داروهایی که می توان استفاده کرد داروهای ضد اضطراب و استرس می باشد که در مواردی برای درمان هذیان استفاده می شود. البته تمامی داروها حتما باید زیر نظر روانپزشک تجویز شود.
انواع اختلال تفکر
- اختلال کلی در فرم یا فرآیند تفکر، شامل: اختلال روانی – روانپریشی- سنجش واقعیت – اختلال تفکر صوری – تفکر غیرمنطقی – تفکر کاذب – تفکر اوتیستیک – تفکر سحرآمیز – تفکر فرآیند اولیه – بینش هیجانی.
- اختلالات خاص در فرم تفکر، شامل: واژهسازی – سالاد کلمات – حاشیهپردازی – تفکر مماسی – بیربطی – درجازدن – وراجی – پژواک کلام – ادغام – پاسخ نامربوط – خروج از خط – شل شدن تداعیها – پرش افکار – تداعی صوتی انسداد -گلوسولالی.
- اختلالات خاص در محتوای تفکر، شامل:فقر محتوای کلام – عقیده بیش بها داده شده – هذیان – وحدت عرفانی-
گرایش فکری یا اشتغال فکری – ایگومانی – مونومانی – خود بیمارانگاری – وسواس فکری – وسواس عملی – بددهنی – فوبی- نوسیز.
اختلال تفکر در تست میلون
تست میلیون یکی از آزمونهای روانشناسی است که برای تشخیص شخصیت بزرگسالان مورد استفاده قرار می گیرند. افرادی که در این تست شرکت میکنند باید حداقل 14 سال داشته باشند. افراد برای تشخیص این که دچار اختلال تفکر هستند یا نه میتوانند از تست میلون در سایت دیجی سنج استفاده کنند.